Özyönetim’de Birleşik İşçi Kanunu’nun uygulanmasının durdurulma nedenleri
2 Şubat 2020’de Suriye’deki Özyönetim, Haziran ayında yürürlüğe girecek olan Birleşik İşçi Yasası’nı onayladı. Ancak PKK kadroları tarafından uygulamasının birkaç kez kesintiye uğraması ve ertelenmesi nedeniyle bugüne kadar yürürlüğe girmedi.
Bu kanunun uygulanması, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) tarafından kontrol edilen bölgelerde, sayıları 120.000’i aşan Özyönetim çalışanları ve Özyönetim kurumlarında çalışmak isteyen çok sayıda gencin dahil olduğu nüfusun büyük bir kesimi tarafından sürekli isteniyor ve bekleniyordu. Çünkü tarım, sanayi ve ticaret sektörlerinde çalışma imkanı bulunmuyor.
138 sayılı kanunun maddelerinin içeriği ve uygulanmasının gerekleri, araçları ve beklenen etkileri göz önüne alındığında, Özyönetim ve onu kontrol eden PKK’nın uygulamayı ertelemesine neden olabilecek bazı saik ve faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Kanunun uygulanması, zorunlu olarak, Özyönetim bünyesindeki çalışanlara, Özyönetim bütçesinden daha büyük bir meblağın tahsis edilmesini gerektiriyor. Çünkü kanun çalışanların pozisyon ve eğitim durumuna göre ücret kategorilerinin belirlenmesi, fazla çalışma tazminatı, işin niteliği, hastalık izni, doğum izni, işten çıkarma tazminatı vb. mali ve idari haklarını tanımlıyor ve düzenliyor. Hâlihazırda giderler asgari düzeyde düzenlenmiş olup, daire ve kurum yöneticilerinin kişisel kararına bırakılmış durumda.
• Özyönetim kurumlarında istihdama ilişkin standartları ve gereklilikleri tanımlayan kanun maddelerinin uygulanması, özellikle çoğu zaman bu kurumları dolaylı olarak yöneten PKK’ya bağlı çalışan ve yetkili şebekelerini tehdit ediyor. Bu şebeke üyelerinden bazıları, şu an çalıştıkları yerlerde, özellikle de yüksek rütbeli pozisyonlarda çalışmalarını sağlayacak diplomalara sahip değiller. Bu kişiler PKK’nın referansı ile ehliyete değil sadakate dayalı olarak atanmışlardır. Özyönetim’e bağlı Yürütme Konseyi’nin ortak başkan yardımcıları, PKK için çalışan bu şebekelerin en önemlilerinden biri olarak kabul edilebilir. Çünkü bu kişilerin çoğu PKK’nın Suriye kadrosundan olup Özyönetim’in neredeyse faaliyetlerini kontrol etmektedirler.
• Kanun ve Özyönetim kurumlarında cinsiyet, etnik köken, dini inanç veya siyasi yönelim temelinde ayrım gözetmeksizin atama için mekanizma ve koşulların uygulanması, PKK’nın amaçladığı etnik dengenin bozulmasına yol açacaktır. PKK yetkinliğe değil, milliyetçilik ve sadakate dayalı atama gibi doğrudan yöntemlerin yanı sıra Özyönetim’in bütün kurumlarının yönetiminde ortak başkanlık sisteminin benimsenmesi ve herhangi bir şart koşmadan ortak başkanlardan birinin PKK’ya bağlı Kürtlerden seçilmesi gibi dolaylı yollarla etnik denge kurmak istiyor.
• PKK Özyönetim’e bağlı kurumlarda, özellikle de Talim ve Terbiye Kurumu’nda kendi fikirleri lehinde yürüttüğü ideolojik faaliyetleri gündemde tutmak istiyor. Örneğin Özyönetim’e bağlı bütün öğretmen ve idarecilerin her yıl bir ay boyunca PKK ve lideri Abdullah Öcalan’ın fikirlerini anlatıldığı düşünce ve inanç kurslarına katılmasını zorunlu tutuyor. Bu kanunun uygulanması PKK’nın bu faaliyetlerini engelleyebilir veya baltalayabilir.
Yukarıda belirtilen hususlar, Özyönetim ve PKK’nın Birleşik İşçi Kanunu’nun uygulanmasını iki buçuk yıldan fazla bir süre ertelemesi ve durdurmasına yönelik bütün korkularını ve motivasyonlarını kapsamayabilir. Ancak en azından şu an bunun temellerine yönelik bir değerlendirme sunmaktadır. Çünkü PKK yerel toplum ve mevcut yönetim kurumları içinde halk tabanını ve desteğini oluşturmaya çalışmaktadır.
Her halükarda, şu anda PKK ve Özyönetim’in, Özyönetim bünyesinde Birleşik İşçi Kanunu’nu uygulamaya yönelik bir plan veya niyet belirtisi bulunmuyor. SDG’nin kontrolünde olan bölgelerde düzenli ve eşzamanlı bir halk hareketinin bu kanunun uygulanmasına yönelik talebinin olmayışı da bunu destekliyor. Bu hareketin olmayışı da Özyönetim’in ruhsat verdiği sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve siyasi partilerin olmamasından kaynaklıyor.